Het kortverhaal wordt weleens het kleine broertje van de roman genoemd. Wat ik daarvan vind? Onzin.
Korte verhalen zijn een kunstvorm op zich, met hun eigen wetmatigheden. Een kort gedicht is toch ook niet ondergeschikt aan een langer gedicht? Integendeel: ik voel me vaak meer aangetrokken tot korte poëzie. Draait de dichtkunst niet vooral om veel zeggen met weinig woorden?
Stel dat het kortverhaal inderdaad de benjamin van de proza is. Wat dan nog? De jongste is vaak de felste, de meest ambitieuze, degene die zich het meest moet bewijzen. Neem het aan van iemand die zelf de jongste was thuis.
Het echte werk?
Toch doet de literaire wereld van oudsher eerder neerbuigend over kortverhalen. Bij veel uitgevers kan of kon je tot voor kort niet terecht met een verhalenbundel, zeker niet als debutant. Vaak raadt men je aan om eerst maar eens een roman te schrijven. Het echte werk. Terwijl het succes van kortverhalenschrijvers als Maartje Wortel, die wél debuteerde met een verhalenbundel, bewijst dat het kan. Ook bij de meeste literaire prijzen tellen enkel romans mee. Bundels worden vaak niet eens aanvaard.
Het goede nieuws? Uitgevers, boekhandels en niet in de laatste plaats lezers gaan stilaan overstag voor het korte verhaal. In de betere, onafhankelijke boekhandel (zelf denk ik dan bijvoorbeeld meteen aan Limerick in Gent) krijgen verhalenbundels een afzonderlijk ereplekje in de winkel, net als poëzie.
Week van het Korte Verhaal
Wat begon als een initiatief van één Nederlandse boekhandel, groeide uit tot een jaarlijkse campagne voor het kortverhaal, waar inmiddels heel wat Nederlandse en Belgische boekhandels aan meedoen. Daar vinden tijdens de Week van het Korte Verhaal vaak uitverkochte voordrachten door kortverhalenschrijvers plaats.
De VS kent al langer een rijke traditie van kortverhalen, met klappers als Raymond Carver, F. Scott Fitzgerald en Lydia Davis. Ook horrorkoning Stephen King, doorgaans een langeafstandsloper, schittert op de korte baan. Ook Roald Dahl en Edgar Allan Poe toonden zich meesters van het kortverhaal. En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Ook in de Lage Landen zijn er ontelbare voorbeelden van briljante kortverhalenschrijvers. De ‘koningin van het kortverhaal’ Sanneke Van Hassel, bijvoorbeeld. Of de verhalenbundels van Annelies Verbeke, die absoluut niet moeten onderdoen voor haar romans. Of Maarten Biesheuvel, Maarten ’t Hart en Simon Carmiggelt. De voorbeelden zijn talloos.
Een van de vele leuke aspecten van kortverhalen is dat ze een soort speeltuin vormen, ook voor ervaren romanschrijvers. Je kan nieuwe stijlen of perspectieven uitproberen, bijzondere thema’s aansnijden. Zo genoot ik van een kortverhaal van Annelies Verbeke dat ze schreef vanuit het perspectief van een baby. Heerlijk om te lezen en ongetwijfeld ook om te schrijven. Maar niet meteen iets om tweehonderd bladzijden lang te doen…
Een belichte plek in een donkere kamer
Bij veel mensen leeft de perceptie dat een kortverhaal schrijven makkelijker is dan een roman. Oké, aan een roman zal je wellicht meer tijd besteden. Maar ook kortverhalen kunnen een hele uitdaging vormen. Net omdat je minder plaats hebt, meer moet nadenken over elk woord, meer gaat bijschaven. Je hebt minder ruimte om te lanterfanten, je moet de lezer meteen bij de lurven grijpen, hem jouw wereld intrekken met een paar zinnen.
Een kortverhaal is, nog meer dan een roman, een fragment. Je kan natuurlijk proberen om iemands hele leven te beschrijven op één bladzijde. Probeer het maar, ik kan je garanderen dat het niet eenvoudig is. Vaak belichten kortverhalen echter slechts een deel van iemands bestaan: een dag, een uur, een moment. Veel kortverhalen eindigen even plots als ze beginnen. Alsof je met een lamp slechts één plek in een verder donker vertrek belicht. Alleen al de vraag welke plek je precies gaat belichten, kan je als schrijver wel even zoet houden.
Sommige verhalen uit mijn bundel Vloedlijn begonnen als een novelle van 100 pagina’s of meer. Ik kortte ze echter steeds verder in omdat ik vond dat de verhalen daardoor aan kracht wonnen.
Geef een reactie