1
De sneeuw viel met dikke vlokken uit de lucht. Vederlicht en tegelijkertijd meedogenloos. Er had zich al een dun, wit laagje gevormd op het grasperkje op de binnenkoer. Na zeventien winters wist Lynn nog steeds niet of ze nu van sneeuw hield of er net een hekel aan had.
Ze at weer. Vijf keer per dag. Kleine porties. Veel meer dan ze eigenlijk wilde.
‘Het is een begin,’ had dokter Michiels gezegd. ‘Een eerste stap.’
Wat de volgende stappen waren, daar wilde Lynn zelfs niet over nadenken. Ze at voornamelijk toastjes, fruit en rauwe groenten. De geur van gekookt voedsel maakte haar nog steeds misselijk. De begeleiders hielden nauwlettend in de gaten hoeveel ze at.
Na het eten moest ze samen met de andere meisjes in de ontspanningszaal blijven. Ze mochten niet naar hun kamer. Als ze naar het toilet wilden, ging er een begeleider met hen mee. Zo konden ze hun eten niet stiekem uitbraken.
Het bleef maar sneeuwen. Het was de eerste keer dit jaar. Lynn had het gevoel dat ze iets moest doen. Ze was moe. Dokter Michiels zei dat ze geen fut had omdat ze zo weinig at. Dat was onzin. Slanke mensen waren net beter in vorm. Dat wist toch iedereen?
Vandaag had ze voor het eerst in meer dan een jaar haar maandstonden. Dat was goed nieuws, volgens de dokter. Ook de misselijkheid was geminderd en ze was al een hele poos niet meer flauwgevallen. Ze was aan de beterhand, en daarvoor hoorde ze blij te zijn.
Haar heup schuurde pijnlijk tegen de vensterbank. Lynn streek met haar vingers langs de randen van haar bekken. Ze hield ervan om haar heupen, ribben, knieën en schouderbladen te zien en voelen. Het idee dat ze binnenkort weer onder een laagje vet zouden verdwijnen, stemde haar droevig.
‘Wat ben je aan het doen?’
Lynn schrok. Ze had Nadine niet gehoord tot ze plots naast haar stond. Dat was ook niet verwonderlijk: haar kamergenote leek wel een muis. Overdag lag ze roerloos op bed, met haar ogen wijd open. ’s Nachts schuifelde ze als een bang dier door de donkere kamer, waarbij ze vaak in zichzelf mompelde. Het bezorgde Lynn koude rillingen.
Nadine droeg een dun, wit kleedje. Lynn keek naar haar skeletachtige armen. Ze wist dat ze niet jaloers mocht zijn. Nadine was ziek en had hulp nodig, net als zij. Toch voelde ze een steek van jaloezie telkens ze in dat magere gezicht keek.
‘Ik kijk naar de sneeuw.’
Nadine draaide zich langzaam naar het raam toe. ‘Hou je van sneeuw?’
‘Ik weet het niet. Jij?’
Nadine staarde emotieloos uit het raam. ‘Ik weet het ook niet. Het is wel mooi.’
‘En koud.’
‘Ja, koud.’
Zwijgend keken ze hoe de sneeuw bleef vallen. Het dunne laagje werd gestaag dikker. Net als mijn lichaam, dacht Lynn.
In bed dacht Lynn zoals gewoonlijk aan haar vriendinnen op het pro-anaforum. Loesje95 die maar bleef herhalen dat de mensen het niet begrepen. Dat anorexia geen fase was, maar een levensstijl. Dat het misschien niet gezond was, maar dat je er wel gelukkig van werd.
Het was een gesloten forum. Voor je werd toegelaten, moest je een kennismakingsperiode doorlopen, waarin je je moest voorstellen en vragen beantwoorden. Enkel mensen die echt anorexia hadden, werden toegelaten. Een regel om hen te beschermen tegen nieuwsgierige indringers en kneusjes die een paar kilo’s wilden kwijtspelen voor de feestdagen.
Lynn was heel trots toen ze toegelaten werd. Voor het eerst in haar leven had ze het gevoel dat ze ergens bij hoorde, dat ze gelijkgezinden had gevonden. Vooral met Dani klikte het meteen. Dani was 1 meter 65 en woog 41 kilogram. Ze was alles wat Lynn wilde zijn.
Dani leerde haar dat honger kostbaar is. Een prachtig gevoel, dat ze moest omhelzen. Het betekende namelijk dat ze aan het afvallen was. Pijn was goed.
Op het forum leerde Lynn ook smoesjes om onder maaltijden uit te komen en trucjes om je eetstoornis voor anderen te verbergen. Ze leerde eten in haar zakken of mouwen te verstoppen zodat ze het nadien weg kon gooien. Ook haar lunchpakket belandde steevast in de vuilbak. Ze at enkel wanneer anderen het zagen en kauwde eindeloos op elke hap.
Honger was haar grootste vijand en tegelijkertijd haar beste vriend. Zo vaak had Lynn ’s avonds met honger in bed gelegen, starend naar het plafond, wachtend op de slaap die maar niet wilde komen. Op het einde, vlak voor haar opname, sliep ze nog vijf uur per nacht.
Stay strong. Dat was het motto op de pro ana-site. Ze organiseerden wedstrijdjes: wie het langste helemaal niets at, wie het minste calorieën per dag at, wie het snelst drie kilo af kon vallen. Lynn kon aan niets anders meer denken. De gedachte aan eten, aan niet-eten, verdreef alle andere.
2
Het was stil op de kamer. Lynn staarde naar de kleurrijke schilderijen aan de muur boven Nadines bed. Nadine was weer in zichzelf aan het mompelen. Ze had de lakens helemaal omgewoeld. Zometeen ging ze vast weer in haar slaap rechtop zitten. Soms praatte ze dan luidop, en zei dingen als ‘de prei is geplant’ of ‘ik heb de computer niet aangezet’. Ze was actiever in haar slaap dan wanneer ze wakker was.
Eerder vandaag had Nadine te horen gekregen dat ze anderhalve kilo was bijgekomen sinds ze hier was. Ze had het verdict met een lijkbleek gezicht aangehoord. Ze had nog steeds vijfentwintig procent ondergewicht.
Lynn zat nu op tien procent. Dat leek weinig. Toch bleven de diëtisten zich zorgen maken.
Als je niet dun bent, ben je niet aantrekkelijk. De woorden van Dani galmden door Lynns hoofd. Afvallen is goed, bijkomen is slecht. Als je toch eet, moet je jezelf straffen. Als je niet eet, word je gelukkig. Dun zijn is belangrijker dan gezondheid.
Lynn sloot haar ogen, in de hoop dat Dani dan weg zou gaan. Een krakende plank vlak naast haar bed deed haar overeind schieten.
Het was Nadine. ‘Zie je het?’
‘Wat?’
‘Die anderhalve kilo. Zie je het?’ Haar stem had iets wanhopig.
Lynn wist niet wat antwoorden. Haar blik viel op Nadines dunne haren, haar afgebrokkelde nagels. Anorexia maakte je dun, maar niet mooi.
‘Ja, dus!’ Nadines lip trilde. ‘Ik ben een olifant.’
‘Niet waar. Zelfs op mijn dunste was ik nog dikker dan jij nu.’
‘Echt?’
Het was de eerste keer dat ze Nadine zag glimlachen.
Nadine liep naar de badkamer. ‘Ik ben mooi. Mijn lichaam is oké.’
Dat moesten ze van de begeleiders elke dag voor de spiegel zeggen. Nadine herhaalde het wel vijf keer voor ze weer naar haar bed toe liep en met een pijnlijke grimas ging zitten. ‘Soms denk ik dat mijn lichaam over de eigenschap beschikt om zuurstof in vet om te zetten.’
Lynn grinnikte. Nadine keek haar geërgerd aan. Lynn dacht aan iets wat ze eens gelezen had, over Indische goeroes die beweerden dat ze maanden en zelfs jaren zonder eten of drinken konden. Dat ze leefden van lucht. Verschillende mensen die dat daadwerkelijk probeerden, waren gestorven. Je kon niet zonder eten. Dat wist ze wel.
Volgens dokter Michiels strookte het beeld dat Lynn van zichzelf had niet met de realiteit. Hij liet haar met krijt haar lichaamscontouren, zoals zij zich die voorstelde, op de grond tekenen. Vervolgens moest ze in deze krijtversie van zichzelf gaan liggen en tekende hij haar werkelijke lichaamsomtrek.
Ze wist nu dat ze haar eigen ogen niet kon vertrouwen.
3
‘Wat doe je hier eigenlijk de hele dag?’
Haar stiefvader keek haar zogenaamd vriendelijk aan, maar Lynn wist wel beter. Alles wat ze zei, kon tegen haar gebruikt worden. Ze haalde haar schouders op. ‘Vanalles. Groepsgesprekken enzo.’
‘Oh leuk.’ Haar stiefvader rolde met zijn ogen. ‘Dan kan je elkaar nog wat opjutten, zoals op dat forum. Aanstellers!’
Het was haar stiefvader die haar op een avond betrapt had. Ze was vergeten de deur van haar kamer op slot te doen. Plots stond hij achter haar. Ze was net met Dani aan het discussiëren over de beste smoesjes om het avondeten over te slaan. Hij had meteen door wat er aan de hand was, waarschijnlijk omdat hij al lang iets vermoedde. Haar moeder kon ze bedotten, haar stiefvader niet. Hij wist en zag alles, en hield haar voortdurend in de gaten, op zoek naar een fout. Een excuus om haar te straffen. Deze kliniek was zijn idee geweest. Hij zei dat het voor haar eigen bestwil was. Lynn wist wel beter.
Nu zat hij daar in die schreeuwerige oranje zetel als een keizer op zijn troon. ‘Waarom wil je er uitzien als Paris Hilton?’
‘Dat wil ik helemaal niet!’ Lynn veerde overeind. Haar moeder kromp in elkaar. Heel wat hoofden in de bezoekersruimte draaiden zich in haar richting. Met rode wangen ging ze weer zitten.
Haar stiefvader zuchtte theatraal. ‘Tof. Alsof dit nog niet beschamend genoeg is.’
Lynn fixeerde haar blik op een willekeurig punt op de muur en haalde een paar keer diep adem. Ze voelde zich plots heel moe. Anorexia had niets te maken met schoonheidsidealen. Het was een ernstige ziekte. Waarom wilde hij dat maar niet begrijpen?
‘Je bent ook zo’n dramaqueen.’ Hij bestudeerde haar gezicht. ‘Misschien was deze kliniek toch niet zo’n goed idee.’
Lynn gunde het hem niet, maar de tranen sprongen in haar ogen. Ze voelde zichzelf helemaal niet belangrijk. Dat had ze nooit gedaan.
Haar stiefvader stond met een ruk op. ‘Ik ga alvast in de auto zitten.’
Pas toen hij weg was, liet Lynn haar tranen de vrije loop.
‘Het is niet erg, meisje.’ Haar moeder omhelsde haar stevig. Als een lappenpop hing Lynn in haar armen. Haar moeder was enkel lief als haar stiefvader niet in de buurt was. Als ze zou moeten kiezen, koos ze voor hem. Daar was Lynn zeker van.
‘Het gaat beter met je. Toch?’
Lynn keek haar moeder recht aan. Ze was op zoek naar gemoedsrust, niet naar de waarheid. ‘Ja, mama, het gaat beter.’
Ik ben je enige vriendin, verder heb je helemaal niemand, schreef Dani op een avond. Je mag me niet in de steek laten. Samen worden we dun en gelukkig.
Een paar dagen later vertelde Dani over haar gezondheidsproblemen. Terloops, alsof ze er niet toe deden. Dat ze voortdurend buikpijn had. Dat ze zo slap was dat ze nauwelijks nog kon wandelen. Dat haar haar uitviel. Dat haar tanden los zaten.
Lynn dacht dat dun worden haar automatisch meer vriendinnen zou opleveren, dat ze populair zou worden. Dat was niet zo. Ze dacht dat ze meer zelfvertrouwen zou krijgen met elke kilo vet die ze wegwerkte. Ook dat bleek valse hoop. Ze was nu dunner, maar nog steeds even onzeker. Hoe magerder ze werd, hoe dikker ze zich voelde. Ze keek naar foto’s van meisjes die tien kilo zwaarder waren en vroeg zich af waarom zij niet zo slank was.
De meisjes op het forum noemden zich haar vriendinnen, maar ze waren niet eerlijk tegen haar. Ze aanvaardden haar, zolang ze hen maar naar de mond praatte, hen duidelijk maakte dat ze ‘een van hen was’. Een believer in ana. Ze hadden bijgedragen aan de ziekte die haar bijna het leven kostte. Waarom had ze dan het gevoel dat ze hen in de steek liet?
Lynn werd wakker van een vreemd geluid. Nadine neuriëde zachtjes. Ondertussen sneed ze in haar arm met een nagelvijl. Lynn bleef roerloos liggen. Ze had zichzelf nooit opzettelijk pijn gedaan, maar op het pro-anaforum had ze heel wat verhalen gelezen van meisjes die dat wel deden. Om zichzelf te straffen, als ze toch iets hadden gegeten.
‘Waarom doe je dat?’
Nadines bewegingen stokten. ‘Ik haat mijn lichaam.’
Dat was een gevoel dat Lynn maar al te goed kende.
‘Wil je een foto zien van mij, toen ik op mijn streefgewicht zat?’
Dat wilde Lynn helemaal niet, maar Nadine stopte haar de foto al in handen. Nadine in een hotpants en een topje met spaghettibandjes, waarschijnlijk gekocht op de kinderafdeling. De uitpuilende beenderen, het ingevallen gezicht. Lynn kende dit soort foto’s. Ze had er zo vaak naar gekeken, op internet. Het was haar drijfveer geweest, haar doel. Toch begon haar hand te trillen. Ze dacht plots aan iets wat ze in de geschiedenisles had gezien: foto’s van mensen die in concentratiekampen hadden gezeten tijdens de tweede wereldoorlog.
Je bent een levend skelet, fluisterde haar stiefvader op de ochtend dat hij haar naar de eetstoorniskliniek bracht. Plots begreep ze wat hij bedoelde.
Ze keek toe hoe haar kamergenote het vel van haar onderarm tussen haar vingers nam om er bloeddruppels uit te knijpen. ‘We hebben er een potje van gemaakt.’
‘Ik weet het.’ Nadine staarde naar de nagelvijl in haar handen. ‘Maar eens ik hier weg ben, begin ik weer. Wedden dat ik die kilo’s er binnen de maand weer af heb?’ Ze keek naar Lynn voor bevestiging. Terwijl Lynn naar dat graatmagere gezicht keek, voelde ze de afstand tussen hen groeien.
(c) Leen Raats
Meer verhalen lezen van Leen? Dan is er mijn bundel Vloedlijn, om u te dienen!